Śmiało mogę stwierdzić, że większości osób wydaje się, że spadkodawca posiada wyłączne prawo do dysponowania swoim majątkiem na wypadek śmierci. Zasadniczo tak jest. Jednak swoboda rozporządzania majątkiem przez spadkodawcę, może prowadzić do pokrzywdzenia osób dla niego najbliższych. Instytucja zachowku ma za zadanie chronić spadkobierców na taki przypadek. Będą oni mieli wówczas prawo do otrzymania zachowku (sprawdź komu przysługuje zachowek). W tym artykule wyjaśnię czym jest zachowek.
Jaki jest cel zachowku?
Zachowek jest roszczeniem pieniężnym. Przysługuje spadkobiercom ustawowym, którzy nie otrzymali należnej im puli z majątku spadkodawcy.
Zachowek dotyczy tych spadkobierców, którzy zostali pominięci przez spadkodawcę w testamencie lub którzy nie otrzymali od spadkodawcy przysługującej im kwoty w innej postaci np. darowizny, zapisu zwykłego bądź zapisu windykacyjnego lub w dziedziczeniu ustawowym.
Pełni on funkcję zabezpieczającą. Ustawodawca przyjął, że spadkodawca ma moralny obowiązek wspierania rodziny, w tym również podzielenia się z nią odpowiednią częścią zgromadzonego majątku.
Już nie raz spotkałam się ze stwierdzeniem, że prawo do zachowku jest instytucją sprzeczną z wolą spadkodawcy. Nie trudno się z takim stanowiskiem nie zgodzić. Gdyby intencją spadkodawcy było przekazanie chociażby części swojego majątku jego spadkobiercom, uczyniłby to chociażby w formie darowizny lub testamentu.
Nie zawsze można go jednak oceniać w taki prosty sposób, ponieważ wielokrotnie spadkobiercy pominięci w testamencie przyczyniają się do powstania majątku spadkodawcy albo ze względu na wiek lub stan zdrowotny, są na jego utrzymaniu.
Dlatego też, uprawnienie do zachowku ma charakter alimentacyjny. Świadczy o tym fakt, że osobom małoletnim, a także osobom trwale niezdolnym do pracy (sprawdź Zachowek dla osoby niezdolnej do pracy) przysługuje on w wyższej wysokości.
Charakter zachowku, kiedy i od kogo przysługuje
Jak już wyżej wspomniałam, zachowek jest świadczeniem pieniężnym. Oznacza to, że uprawniony do zachowku może żądać od osoby zobowiązanej, zapłaty wyłącznie odpowiedniej kwoty pieniężnej. Poza pewnym wyjątkiem, nie można żądać od takiego dłużnika przeniesienia na uprawnionego własności nieruchomości, która stanowiła majątek spadkowy, ani wydania innych rzeczy ruchomych.
Zachowek jest ułamkiem wartości tego, co uprawniony do zachowku otrzymałby, gdyby miał możliwość odziedziczenia spadku na podstawie ustawy.
W zależności od tego, w jaki sposób spadkodawca rozdysponował swój majątek, prawo do zachowku przysługuje od obdarowanego, zapisobiercy windykacyjnego lub od spadkobiercy testamentowego.
Prawo do zachowku powstaje dopiero po śmierci spadkodawcy. Nie można zatem skutecznie żądać zapłaty zachowku jeszcze za życia spadkodawcy.
Zobacz również:
- Komu przysługuje zachowek?
- Wzór wezwania do zapłaty zachowku
- Zachowek dla osoby niezdolnej do pracy
- Wydziedziczenie a zachowek
- Dziedziczenie zachowku
- Podważenie wydziedziczenia – co zrobić?
- Intercyza, a spadek po małżonku
Usługi Kancelarii – Adwokat Wrocław (kliknij, żeby przejść):
